آشنایی با سیستم اتوترکینگ
مرداد 24, 1401قرارداد EPC (مهندسی، تدارکات و ساخت) که حتی تلویحا به آن قرارداد کلید در دست (turn key) نیز گفته می شود یکی از قراردادهای مهم و پیچیده‌ای است که امروزه مورد استقبال بسیاری از کارفرمایان و مراکز دولتی قرار گرفته است.
ساخت سالن همایش، طراحی سالن آمفی تئاتر بر اساس قرارداد EPC
شرکت پژواک تابان افق افتخار همکاری با مراکز گوناگونی جهت ساخت سالن همایش، طراحی سالن آمفی تئاتر و تجهیز سالن کنفرانس با قرارداد EPC را در کارنامه خود دارد.
سالن هایی که میزبان بزرگ مردان عرصه های مختلفی بوده است تا بستری برای رشد و پیدایش استعدادهای هنری و حل و فصل مسائل بزرگ کشور باشند. در صورتی که پیرامون طراحی و تجهیز سالن های ذکر شده به مشاوره نیاز داشتید متخصصین پژواک تابان افق پاسخگوی شما عزیزان خواهند بود.
فهرست مطالب
قرارداد های سنتی فی مابین کارفرما و پیمانکار
به صورت سنتی در طرح‌های بزرگ عمرانی و صنعتی از قراردادهایی استفاده می‌شد که در آن کارفرما و پیمانکار به وسیله عاملی به نام مشاور، اجرای پروژه را برعهده می‌گرفتند. در این حالت توالی فرآیندها به دلیل عدم همپوشانی طراحی و ساخت باعث طولانی شدن زمان کلی پروژه می‌شد. به علاوه اصلاح و بازنگری طراحی در حین اجرا بسیار زمان بَر بود، به همین دلیل کم‌کم این نتیجه حاصل شد که از تخصص شرکت‌های پیمانکاری استفاده شود و کارفرما دیگر نقشی نداشته باشد و تمامی مراحل طراحی، ساخت و اجرا برعهده پیمانکار گذاشته شود.
EPC به چه معناست؟
EPC مخفف کلمه Engineering Procurement Construction می‌باشد که منظور از آن قراردادی است که، کار طراحی و تامین تجهیزات و اجراء پروژه را به پیمانکار سپرده و کل مسئولیت‌های مدیریت اجراء و کنترل کیفی پروژه بر عهده پیمانکار است.
ایدئولوژی قرارداد EPC
معمولا صاحبان کسب و کار یا کارفرمایان، به جز اجرای پروژه‌ها، درگیری‌های فراوان دیگری نیز دارند و در واقع محور اصلی فعالیت آنها، اجرای پروژه نیست. با انعقاد قرارداد های EPC اجرا و مدیریت پروژه و کنترل کیفیت آن را به پیمانکار سپرده و کارفرمایان با خیال راحت به دیگر مسائل کلان سازمان خود می پردازند. در این روش علیرغم ایجاد برخی محدودیت‌ها برای کارفرما، با قراردادن کلیه فعالیت‌ها برعهده پیمانکار، کارفرما از قید مسئولیت‌های سنگین مدیریتی و اجرایی آزاد می‌گردد. همچنین امکان شروع کارهای اجرایی قبل از انجام کامل کارهای طراحی فراهم شده و در نتیجه زمان اجرای طرح کاهش می‌یابد.
جایگاه قرارداد EPC در قوانین ایران
امروزه با تاکید برنامه‌های سوم، چهارم و پنجم توسعه، استفاده از این قراردادها در صنایع بزرگ فولادی، نفتی، پتروشیمی، برق و مخابرات، مسکن، عمرانی و معماری در ایران رو به افزایش است.
در ماده ۳۱ قانون برنامه چهارم توسعه، دولت موظف گردیده است به منظور افزایش کارآمدی و اثربخشی طرح‌ها و پروژه‌های سرمایه‌گذاری ، حداقل 40 درصد قراردادها باید به صورت EPC به جای سایر قراردادهای پیمانکاری سنتی تنظیم و اجرا شوند.
قراردادهای EPC چه پیش‌نیازهایی لازم دارند؟
پیش‌نیازهای لازم برای اجرای پروژه به روش EPC عبارتند از:
- توانایی دستگاه اجرایی در تعریف دقیق و کامل پروژه و تفاهم دوجانبه مابین دستگاه اجرایی و پیمانکار در خصوص محدوده و هدف پروژه
- توانمندی دستگاه اجرایی از حیث مدیریت پروژه
- تأمین اعتبار مورد نیاز و دسترسی به آن در موعدهای از قبل تعیین شده
- وجود پیمانکار توانمند که دارای ویژگی‌های یک پیمانکار عمومی و یک مشاور (طراح) به صورت توأم باشد.
- وجود مشخصات و الزامات فنی استاندارد و تثبیت آن در ابتدای کار.
ویژگی‌های قراردادهای EPC چیست؟
امروزه پروژه‌های EPC در داخل کشور رشد فزاینده‌ای داشته و به‌علت مزایای اصلی آن یعنی اطمینان از قیمت نهایی و تاریخ قطعی اتمام طرح با استقبال بیشتری مواجه می‌گردند. از جمله ویژگی‌های قراردادهای EPC عبارتند از:
- سرعت در این پروژه‌ها بیشتر بوده و با انجام سریع کار، پرداخت‌های مورد انتظار نیز به موقع می‌بایست انجام گردد.
- کارفرما و مشاورین باید به مهارت و تجارب پیمانکار اعتماد داشته باشند و لازم نیست در کار پیمانکار دخالت نموده و یا پیشنهادات را با تأخیر طولانی مورد بررسی قرار دهند.
- فعالیت کارفرما و مشاورین بیشتر در فرآیند مناقصه و نظارت در طول طرح خواهد بود. بعنوان یک قانون کلی هر عیب و نقصی که در محدوده تعریف شده کار پیش بیاید برعهده ی پیمانکار خواهد بود و ریسک و مسئولیت اجرایی از کارفرما به پیمانکار منتقل می‌شود.
- یکپارچگی در خرید تجهیزات و کالا خصوصا خریدهای خارجی، مدیریت آن را بسیار آسان‌تر کرده و به صرفه تر نیز صورت خواهد پذیرفت.
- پیمانکار EPC شرکتی است که در عین برخورداری از توان مالی مناسب در سه زمینه متفاوت مهندسی، تدارکات و اجراء دارای تجربه و توانمندی کافی باشد.
به عنوان مثال یکی از پروژه های موفق با محوریت انجام قرارداد به صورت EPC توسط شرکت پژواک تابان افق پروژه ساخت سالن آمفی تئاتر دانشگاه سراسری نیشابور است.
استفاده از قرارداد EPC چه مزایا و معایبی دارد؟
عمده ترین مزیت های قرارداد EPC به شرح زیر خواهد بود :
- معمولاً سریع‌ترین روش اجرای پروژه می‌باشد.
- صرفه جویی در هزینه و زمان
- داشتن قیمت اولیه قطعی، هزینه انجام پروژه و جدول زمان بندی اولیه
- اطمینان کارفرما از مبلغ نهایی و زمان قطعی پایان کار
- یک مجموعه مسئول طراحی و ساخت است و کارفرما تنها با یک واحد مسئول سر و کار دارد.
- بهبود مدیریت ریسک برای کارفرما
- ارتقای قابلیت ساخت داخل کشور و نوآوری
- استفاده از تأمین مالی به صورت finance در این روش با سهولت بیشتری صورت می‌گیرد.
- پیمانکار دارای آزادی عمل بیشتری در زمینه انتخاب تجهیزات و تکنیک های اجرایی بوده و همچنین وابستگی خاصی به فعالیت های دیگران و پیروی از برنامه زمانبندی آنها ندارد.
- مالک در مقابل تغییر قیمت مواد و مصالح، نیروی انسانی و امثال آن محافظت می شود.
عمده ترین معایب های قرارداد EPC به شرح زیر خواهد بود :
- اختیارات و کنترل کارفرما در این سیستم بسیار محدود است.
- کاهش ریسک‌های پروژه در این سیستم به پیمانکاری توانمند نیاز دارد.
- با توجه به هدف‌گذاری زمان کمتر در این ساختار، تامین مالی از اهمیت بالایی برخوردار است.
- پیمانکار تمایل به استفاده از تجهیزات و شیوه ها و نیروهای با هزینه کمتر دارد که ممکن است باعث افت کیفی پروژه شود.
- تهیه نقشه‌های اجرایی زیر پوشش مجری و تحت تاثیر وی می‌باشد.
فازهای یک پروژه با قرارداد EPC
- فاز مهندسی یا طراحی (Engineering): در این مرحله از پروژه، مدارک، اسناد و نقشه‌های مورد نیاز جهت طراحی‌های آتی، خرید تجهیزات و مواد و نصب و اجرای مواد و تجهیزات انجام می‌گیرد. در این مرحله معمولا پیشرفت پروژه بر اساس مراحل طراحی و میزان نفرات و ساعت لازم جهت تکمیل طراحی برنامه ریزی و کنترل می‌شود.
- فاز خرید یا تدارکات (Procurement): در این مرحله اقلام ، تجهیزات و مواد مورد نیاز جهت اجرای پروژه تهیه می‌گردد. در این مرحله معمولا پیشرفت پروژه بر اساس مراحل خرید و هزینه (در برخی موارد زمان یا ترکیبی از هزینه و زمان) لازم جهت تکمیل خرید برنامه ریزی و کنترل می‌شود.
- فاز نصب یا اجرا (Construction): در این مرحله تجهیزات و مواد پروژه نصب یا اجرا می‌گردند. در این مرحله معمولا پیشرفت پروژه بر اساس حجم و مقادیر کاری لازم جهت تکمیل خرید تجهیزات صورت می‌گیرد.
قرارداد های EPCF و +EPCF چگونه هستند؟
در قراردادهای معمول EPC اصولا تامین سرمایه جهت انجام قرارداد بر عهده کارفرما می‌باشد. اما گاهی این امر بنابر دلایلی از جمله نبود سرمایه کافی نزد کارفرما به پیمانکار واگذار می‌گردد. به همین دلیل گاهی در کنار EPC عبارت F یا F+ را نیز می بینیم که بکار می‌رود. در این صورت دو حالت بروز می‌نماید:
“در تمامی این اصطلاحات F مخفف عبارت FINANCE می‌باشد.”
EPCF : تامین مالی و سرمایه انجام قرارداد بر عهده پیمانکار قرار می‌گیرد.
+EPCF : معرفی سرمایه‌گذار بر عهده پیمانکار است.
در EPCF پیمانکار، خود تقبل هزینه‌ها را بر عهده می‌گیرد و پس از انجام عمل مورد قرارداد هزینه‌های خود را همراه با نرخ ناشی از سرمایه‌گذاری دریافت می‌کند که به این مدل قرارداد EPCF گفته می‌شود.
در +EPCF یعنی معرفی سرمایه گذار توسط پیمانکار، در اصل دو قرارداد منعقد می‌گردد. یک قرارداد بین سرمایه‌گذار و کارفرما و یک قرارداد بین پیمانکارِ EPC و کارفرما که به این نوع قراردادها EPCF+ گفته می‌شود.
قراردادهای EPCM چگونه هستند؟
مدل EPCM را میتوان به عنوان یک قرارداد خدمات حرفه ای در نظر گرفت زیرا برخلاف مدل EPC، پیمانکار EPCM مستقیماً در ساخت و ساز پروژه دخالت ندارد، بلکه مسئولیت طراحی دقیق و مدیریت کلی پروژه را از طرف کارفرما بر عهده دارد.
پیمانکار EPCM مسئول ایجاد ترتیبات قراردادی از طرف کارفرما با سایر پیمانکاران، فروشندگان، پیمانکاران فرعی و فروشندگان فرعی از طریق فرآیند مناقصه است. پیمانکار EPCM توسط کارفرما برای نقش مدیریت ساخت و ساز قرارداد دارد، در حالی که کارفرما متعهد به روابط قراردادی مختلف برای کارهای مربوط به ساخت و ساز است. برخلاف مدل EPC، کارفرما اغلب خود را درگیر اختلاف با یک یا چند طرف دیگر در رابطه با ساخت پروژه می‌یابد، که پیمانکار EPCM باید به آنها کمک کند.
آخرین نکته
با در نظر گرفتن به اهمیت این نوع قراردادها، در صورتی که تمایلی به انعقاد آن داشتید می‌توانید با بهره گیری از مشاوره کارشناسان حقوقی در امور تنظیم قراردادها و نظارت مستمر بر مرحله اجرای پروژه، خطرات احتمالی این گونه از قراردادها را به حداقل برسانید.
